Samenvatting Orthopedagogiek
1. Geschiedenis van de orthopedagogiek en de veranderende relatie
‘orthopedagoog’ – cliënt(en)
Orthopedagogiek is een jonge wetenschap (afgelopen 50/60 jaar). Deze is nog steeds in ontwikkeling.
Visie op opvoeding en ontwikkeling verandert met visie ‘op het leven’: hoe er naar het leven gekeken
wordt.
1.1 Geschiedenis van de orthopedagogiek
Middeleeuwen à rond 1400/1500 zien we voor het eerst dat er georganiseerde hulp voor mensen
kwam. In deze periode werden ook de eerste weeshuizen opgericht. De kerk was een belangrijk
onderdeel van de maatschappij. Als je rijk was werd het van jou, als goed mens, verwacht dat je iets
voor anderen deed.
Weeshuis – tuchthuis 1600-1700 (17de eeuw) à de populatie van de weeshuizen verandert. In het
begin alleen kinderen die hun ouders waren kwijt geraakt, op gegeven moment ook kinderen met
gedrags- en opvoedingsproblemen.
Verlichting (18de eeuw)
• Ontdekkingen geven aanleiding tot besef:
Mensen gaan meer nadenken, wetenschap zoals filosofie komt bijvoorbeeld op. Mensen denken na
over het mens zijn, zingeving en doel. Mensen deden niet meer zomaar wat hen werd op opgelegd.
o Er is meer tussen ‘hemel en aarde’,
o Maakbaarheid van het bestaan: het lot?
Het aspect maakbaarheid is belangrijk voor de ontwikkeling van de orthopedagogiek. Hier
werd maakbaarheid nog gezien in de zin van het lot. Het begrip maakbaarheid nu:
maakbaarheid van het kind, situaties etc.
o Straffen/’opbergen’ alleen werkt niet
In deze periode kwam het besef dat situaties of gedrag van mensen op deze manier niet
zullen veranderen.
• Kinderen moesten opgevoed worden tot burgers waar de maatschappij ook nog iets aan zou
hebben.
In de achttiende eeuw ontstond voor het eerst speciale belangstelling voor de opvoedbaarheid van
‘ontspoorden’ of ‘gehandicapten’. Voor die tijd waren er al wel weeshuizen en bestond er zorg voor
gehandicapte, verwaarloosde en misdadige kinderen, maar daar hadden geen pedagogische motieven
aan ten grondslag gelegen. Men handelde vooral vanuit liefdadigheid of om de maatschappij tegen
deze kinderen te beschermen.
Pedagogisch optimisme (19de eeuw)
De verlichting leidde tot hoge verwachtingen over de mogelijkheden van vooruitgang door gebruik van
, rede. Men gin ervan uit dat wetenschappelijke ontdekkingen mensen steeds meer in staat zouden
stellen om de natuur te overwinnen. Dit leidde in de negentiende eeuw tot het pedagogisch optimisme.
Kinderen werden in groepjes verdeeld, op basis van kenmerken. Mensen beginnen te kijken naar de
verschillende oorzaken/redenen van het gedrag van kinderen. Er werd voor het eerst onderscheid
gemaakt tussen kind- en omgevingsfactoren
Tehuizen voor:
• ‘Lastige’ en criminele kinderen (kindfactoren)
Er komt besef dat er ergens in de ontwikkeling bij het kind iets anders is.
• Verwaarloosde kinderen (omgevingsfactoren)
Er wordt gekeken naar het systeem om het kind heen.
• Gericht op heropvoeding: maatschappij beschermen tegen wanorde
• Tweede helft van de 19de eeuw (1850) ontstond ook kritiek op de gestichten: tehuizen of liever
pleeggezinnen?
Zijn de instellingen die we gemaakt hebben nou wel zo goed voor het kind? Omslag in het
denken. Vanaf deze periode georganiseerde pleeghulp.
Van Koetsveld (1807-1893) beschreef als een van de eersten in Nederland de pedagogische
opvattingen van waaruit hij handelde. Hij richtte een school op in Den Haag voor kinderen met een
verstandelijke beperking: idiotenschool van Koetsveld (1855). In deze periode was de zorg voor mensen
met een verstandelijke- of lichamelijke beperking vooral medisch georiënteerd.
Basis orthopedagogiek:
• Toename pedagogisch optimisme
Het kon beter worden. Het geloof dat als je iets doet dat je dan iets kan veranderen.
• ‘Heilpädagogiek’, 1861
De heilpedagogiek (letterlijk ‘leer van de helende opvoeding’)
• Focusverschuiving: afwijking/problemen à opvoeding
Focus op afwijking en problemen wordt verschoven naar kijken naar de opoeding: wat kunnen we
veranderen/welke interventies kunnen we toepassen.
Twintigste eeuw
Kanteling: kritiek +/- 1930:
o Tehuizen zijn te groot
o Leiding weinig opgeleid
o Te weinig deskundigheid
o Kinderen te lang in tehuizen
o Weinig nazorg
o Kinderen te snel geplaatst in tehuizen
o Nauwelijks samenwerking tussen tehuizen
o Eigen (aanname) beleid tehuizen
o Erkenning van de rol van ouders
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Sophora_Cirrhilabrus.lineatus. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for €3,49. You're not tied to anything after your purchase.