100% tevredenheidsgarantie Direct beschikbaar na betaling Zowel online als in PDF Je zit nergens aan vast
logo-home
Eerder door jou gezocht
Eerder door jou gezocht
logo
Samenvatting Leerdoelen blok 1.5 (2017/2018), inclusief jurisprudentie (8,4 behaald) €8,48   In winkelwagen
Snel navigeren naar
Voorbeeld
  2.  
  3. Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR)
  4.  
  5. Inleiding Staats- en Bestuursrecht

Samenvatting

Samenvatting Leerdoelen blok 1.5 (2017/2018), inclusief jurisprudentie (8,4 behaald)

1 beoordeling
 152 bekeken  2 downloads

Een uitgebreide samenvatting van de uitgewerkte leerdoelen voor het vak "Inleiding staats- en bestuursrecht" voor blok 1.5. (problemen 1 t/m 8) voor studenten aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Compleet met aanvullende jurisprudentie.

Voorbeeld 4 van de 84  pagina's

Document informatie

  • Onbekend
  • 5 maart 2018
  • 84
  • 2017/2018
  • Samenvatting

Onderwerpen

Gekoppeld boek

book image

Titel boek:

Auteur(s):

  • Uitgave:
  • ISBN:
  • Druk:

Geschreven voor

Alle documenten voor dit vak (64)

1  beoordeling

review-writer-avatar

Door: sago.palm_Naso.vlamingii • 6 jaar geleden

Verkoper

avatar-seller
Pterocactus_Xanthichthys.ringens

Ontvangen beoordelingen

Voorbeeld van de inhoud

Leerdoelen blok 1.5
Inleiding staats- en bestuursrecht




INHOUDSOPGAVE

blz.

Probleem 1: De democratische rechtsstaat 2
Probleem 2: Voor wat, hoort wat 15
Probleem 3: Niets te verbergen 25
Probleem 4: Mannen in opstand! 36
Probleem 5: Sluiting van De Beurs 45
Probleem 6: Spring is coming 55
Probleem 7: Teruggefloten! 67
Probleem 8A: Blij met een dode mus 76
Probleem 8B: Móet dat nou? 81

,Probleem 1 – De democratische rechtsstaat
Omdat in Nederland geen sprake is van een zuivere machtenscheiding volgens de Trias Politica
wordt er een poging gedaan de checks en balances een meer prominente plaats te geven in de
constitutie door het opstellen van een algemene bepaling die vóór artikel 1 moet komen.

De fracties in de Staten-Generaal willen in de algemene bepaling de belangrijkste
uitgangspunten van het Nederlandse staatsbestel verankeren, beginnend met de meest
belangrijke. Ze kunnen het echter niet eens worden over de noodzaak van een dergelijke
bepaling en volgorde van de kenmerken. In de debatten gaat het om de volgende
uitgangspunten:
• De rechtsstaat
• De grondrechten.
• Het legaliteitsbeginsel.
• De ministeriële verantwoordelijkheid.
• De scheiding der machten.

Met hetzelfde herzieningsvoorstel wil de regering ook de positie van het kabinet en de politieke
partijen nadrukkelijker in de Grondwet verankeren omdat dit op dit moment onvoldoende het
geval is.


Literatuur:
• A.D. Belinfante & J.L. de Reede, Beginselen van het Nederlandse Staatsrecht, Deventer:
Kluwer 2015 (H1, H5, H7, H8, H10).

Hoe zit de Trias Politica in Nederland in elkaar?
Om het risico van de altijd dreigende dictatuur te ontgaan, heeft men een middel gevonden dat
redelijk goed heeft gewerkt: dat is de verdeling van het gezag over verschillende organen en dus
over verschillende mensen of groepen van mensen. Doordat ieder orgaan slechts een deel van
het gezag kan uitoefenen, heeft het de andere organen ook nodig. De verschillende organen over
welke het gezag verdeeld is, houden op deze wijze elkaar in evenwicht en er ontstaat een stelsel
dat weliswaar tamelijk ingewikkeld is, maar dat daartegenover een zekere stabiliteit in de
machtsverhoudingen waarborgt. Men noemt een dergelijk stelsel wel met een aan de Engelse
staatsleer ontleende term een stelsel van ‘checks and balances’.

Trias Politica van Montesquieu:
De Trias Politica is een gedachte van de scheiding van machten die in 1748 door Montesquieu
werd geïntroduceerd. Deze baseerde hij op de Engelse staat. Er bestaan drie organen in de
staat: Koning, parlement en de rechterlijke macht. Zij hebben ieder een eigen functie en
functioneren onafhankelijk van elkaar. In zijn boek ‘De l’esprit des Lois’ uit 1748 beschrijft hij
onder meer het Engelse staatsstelsel van die tijd.
1. Het parlement maakt de wetten en is dus de wetgevende macht,
2. De koning voert de wetten uit en is de uitvoerende macht,
3. De rechters constateren of de uitvoerende macht de wet wel in acht genomen heeft en
vernietigen, als dat niet het geval is, de besluiten van de uitvoerende macht. Zij zijn dus
de rechterlijke macht.
Montesquieu was van mening dat deze scheiding van machten het beste was voor de burger
Montesquieu heeft het dus niet bedacht, hij schreef er echter alleen over en het bestond al.

Huidig Nederland:
De gedachte van de Trias Politica is dan ook behouden in ons staatsrecht. De staatsmacht is
verdeeld over verschillende organen die elkaar ook controleren en in evenwicht houden. Maar dit
is niet meer zo strikt als vroeger.




2

,De regering heeft nu bijvoorbeeld ook heel wat invloed op de wetgevende macht. Eerst was haar
taak enkel het uitvoeren van wetten gemaakt door de wetgevende macht. Nu heeft de regering
naast de taak ‘uitvoering van wetten’ ook een zelfstandige taak/ bevoegdheid. Deze bevoegdheid
houdt bijv. in het sluiten van een verdrag en het nemen van andere besluiten. Deze twee taken
worden het bestuur genoemd.

Ook zijn de drie organen zeker niet meer strikt gescheiden en onafhankelijk van elkaar. Niet
alleen het parlement stelt wetten vast, ook de regering doet dat. Bij het uitoefenen van bestuur
door de regering staat zij daarbij onder controle van het parlement. De organen hebben elkaar
dus nodig om te regeren, zij brengen elkaar in evenwicht en controleren elkaar. Dit wordt ook het
systeem van checks and balances genoemd. Dit om dictatuur te voorkomen,

In Nederland:
- Er is samenwerking en controle tussen de wetgevende macht (S-G en de regering) en de
uitvoerende macht (regering) – zie art. 81 Gw
- Regering en soms ministers afzonderlijk, kunnen regels vaststellen. Dit gebeurt aan de
hand van een Koninklijk Besluit – zie art. 89 Gw
- Decentrale organen kunnen zelf ook nadere regels vaststellen in de vorm van
verordeningen (art. 143 Provw en 147 Gemw)

In Nederland wordt de macht verdeeld tussen centrale en regionale overheden, dit wordt
territoriale splitsing genoemd. Hierbij worden vergaande bevoegdheden verleend aan
gemeentelijke en provinciale organen. Er worden echter geen terreinen uitgesloten van de
centrale overheden.


Wat is een democratische rechtsstaat?
Een staat is een rechtsgemeenschap die haar belangrijkste waarden in door dwang te
handhaven leefregels heeft neergelegd. Kort gezegd is het een organisatie die met voorrang
boven andere organisaties effectief gezag uitoefent over een gemeenschap van mensen op een
bepaald grondgebied.

Nederland is echter een democratische rechtsstaat.
- Democratisch: omdat de burgers kiezen wie het land regeert.
- Rechtstaat: omdat iedereen zich aan het Nederlandse recht moet houden, zowel de
burger, als bedrijven/ organisaties en de overheid. Iedereen die het ergens niet mee eens
is, kan dit voorleggen aan een onafhankelijke persoon: de rechter.
Een democratische rechtsstaat is een staat waarvan de organisatie erop gericht is dat burgers
beschermd zijn tegen machtsmisbruik, mede doordat de staatsorganen zijn onderworpen aan het
recht (legaliteitsbeginsel). Dit recht wordt bepaald door een ander democratisch gekozen orgaan.

In een democratie ligt het bestuur (het gezag, het uitoefenen van dwang) bij een door de burgers
gekozen groep van vertegenwoordigers. De burgers wijzen dus hun eigen vertegenwoordigers
aan. Bij democratie is sprake van een staatsvorm die de gelijkwaardigheid van mensen als
uitgangspunt neemt, of het nou gaat om hun invloed op het bestuur of de bescherming van de
burger tegen machtsmisbruik van de staat. Die bescherming van de burger tegen machtsmisbruik
van de staat leidt tot een typisch kenmerk van de rechtstaat: óók de overheid moet zich aan het
recht houden.

Er bestaan twee grondregels voor een democratische rechtsstaat:
1. Legaliteitsbeginsel
2. Verantwoordingsplicht of controle

Legaliteitsbeginsel:
Geen bevoegdheid zonder grondslag in de wet of Grondwet. Het legaliteitsbeginsel is er om
machtsmisbruik te voorkomen. Omdat optreden van de overheid voor de burger bezwarend is,



3

, dient dit dus te berusten op een algemene regel die de bevoegdheid van het desbetreffende
orgaan omschrijft (voor rechtszekerheid en rechtsgelijkheid), ter voorkoming van machtsmisbruik
en willekeur. Het is als het ware een instrument van de wetgevende macht om de grenzen
waarbinnen bevoegdheden gebruikt mogen worden te bepalen.
In het Verenigd Koninkrijk spreekt men van ‘The rule of law’. Dit omvat ook het gewoonterecht.

In Frankrijk spreekt men van ‘principe de légalité’. Alle besluiten en handelingen van het bestuur
moeten overeenstemmen met de Grondwet, de formele wet of, in voorkomende gevallen, met
regelingen van het internationaal recht. Dit alles geldt voor maatregelen van rechter of executieve
die dwang meebrengen voorde burger. Andere overheidshandelingen hoeven niet op een
wettelijke grondslag te berusten, behalve het verlenen van subsidies. Vaak alleen in formele zin,
want delegatie aan lagere instanties à burgers vinden relevante regels niet in de formele wet
maar in lagere voorschriften.
Hierbij hoort het arrest: Verwijderingsbevel.

Waarborgen legaliteitsbeginsel:
1) Er moet voor alle overheidshandelen een grondslag zijn in wet of Grondwet
2) De overheid mag niet verder gaan dan dat die grondslag toelaat (zij moet de grenzen van
de grondslag respecteren).
3) De wettelijke grondslag moet ook andere regels respecteren (met name hoger recht)
4) Democratisch tot stand gekomen = het is terug te voeren naar een wet in formele zin of
Grondwet. De overheid mag dus alleen handelen als het democratisch gekozen orgaan
daar toestemming voor heeft gegeven.
5) Gelijke gevallen worden gelijk behandeld = het gelijkheidsbeginsel. Door middel van AVV
moet rechtszekerheid worden gewaarborgd en het gelijkheidsbeginsel ook.

Verantwoordingsplicht of controle:
Niemand kan een bevoegdheid uitoefenen zonder verantwoording schuldig te zijn of zonder dat
op die uitoefening controle bestaat.

Verschillende vormen van verantwoordingsplicht:
1. Politieke verantwoordingsplicht: bestuurlijke organen tegenover vertegenwoordigende
organen. Het bestuurlijke orgaan moet in beginsel opstappen bij verlies van vertrouwen. Het gaat
om het handelen of nalaten, maar ook om het functioneren van ambtelijke diensten die aan het
bestuursorgaan ondergeschikt zijn.
2. Ambtelijke ondergeschiktheid: ambtenaren moeten verantwoording afleggen aan hun chefs.
Het gaat wel alleen om gewone ambtenaren, dus geen bewindspersonen (ministers en
staatssecretarissen).
3. Bestuurlijk toezicht: een bestuursorgaan wordt gecontroleerd door een hoger orgaan. De
regering kan zich hierdoor bemoeien met een gemeente of provincie.
a. Preventief toezicht: een lager bestuursorgaan moet voor een bepaalde handeling
goedkeuring vragen aan een hoger orgaan.
b. Repressief toezicht: een hoger bestuursorgaan kan achteraf een beslissing van een
lager orgaan ongedaan maken.
4. Strafrechtelijke verantwoordelijkheid: een gezagdrager kan strafrechtelijk verantwoordelijk
zijn voor zijn daden. Dit is het geval wanneer ministers hun medeondertekening verlenen aan
koninklijke besluiten, wetende dat daardoor de Grondwet of andere wetten of maatregelen van
bestuur worden geschonden. Art. 355 Sr bepaalt dat dit een ambtsmisdrijf is. De rechter
controleert de functionaris. De controle richt zich tegen de ambtenaar persoonlijk en de sanctie
treft hem ook in zijn persoon.
5. Beroep: de meeste besluiten van bestuursorganen zijn vatbaar voor beroep.
Belanghebbenden kunnen aan de beroepsinstanties vragen deze besluiten te vernietigen en
soms te vervangen. Dit beroep kan in het algemeen worden ingesteld bij een onafhankelijke
rechter.
6. Burgerlijke rechter: Wanneer er geen speciale beroepsmogelijkheid aanwezig is, is de
burgerlijke rechter bereid ambtshandelingen te toetsen aan art. 6:162 BW.



4

Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:

Verzekerd van kwaliteit door reviews

Verzekerd van kwaliteit door reviews

Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!

Snel en makkelijk kopen

Snel en makkelijk kopen

Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.

Focus op de essentie

Focus op de essentie

Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Pterocactus_Xanthichthys.ringens. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,48. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 11 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Start met verkopen
€8,48  2x  verkocht
  • (1)
  Kopen