Samenvatting
Samenvatting 3.19-3.20 Diagnostiek (pre)maligne tumoren in HH-gebied
- Vak
- SMZ 2 (SMZ2)
- Instelling
- Rijksuniversiteit Groningen (RuG)
Samenvatting van 48 pagina's voor het vak SMZ 2 aan de RuG (3.19 ONDERDEEL 1)
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 48 pagina's
Voorbeeld 4 van de 48 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Cyclus 3.19-3.20: Onderdeel 1:Samenvatting oncologie voor de tandheelkundige praktijk
J de Vries, JLN Roodenburg, I vd Waal en W Bender (2006), Oncologie voor de tandheelkundige praktijk
• 1.3 De organisatie van de oncologische zorg in Nederland
o Top-oncologische zorg door universitaire ziekenhuizen en kankerziekenhuizen.
o Diagnostiek, behandeling en nazorg d.m.v. protocollen van stichting kinderoncologie Nederland (SKION) → landelijk
samenwerkingsverband van kinderartsen werkzaam in kinderoncologie.
o De rol van de overheid
▪ Primaire verantwoordelijkheid voor volksgezondheid en maatschappelijk welzijn van bevolking.
▪ Verschillende kaders
• Financiële kaders
• Kaders voor vroege opsporing van kanker (baarmoederhals, borst)
• Regulering van spreiding van kostenintensieve voorzieningen zoals lineaire versnellers en centra voor
allogene beenmergtransplantatie
• Kaders voor kwaliteit (wet beroepen in de individuele gezondheidszorg en WGBO), toegankelijkheid en
continuïteit van zorg
▪ Taken steeds meer verschoven naar zorgverzekeraars, zorgaanbieders en verzekerden.
o De rol van integrale kankercentra
▪ Verlenen van consulentendiensten: door consulenten (hoog gespecialiseerde kankerspecialisten) wordt kennis
overgedragen vanuit een centrum naar de perifere ziekenhuizen. Hiermee krijg je optimale zorg van de
kankerpatiënten in de regio.
▪ Het ontwikkelen en implementeren van richtlijnen.
• Richtlijnen door specialisten en consulten gemaakt en verspreid onder alle werekzame specialisten
binnen een IKC-regio.
• Richtlijnontwikkeling vindt ook plaats op landelijk niveau, onder andere via. CBO: Centraal
Begeleidingsorgaan van de intercollegiale toetsing.
▪ Kwaliteitsverbetering
• Vanuit IKC steun om kwaliteit van oncologisch zorgproces binnen instelling te verehogen.
▪ Verrichten van registratie
• Instellingen bezoeken om tumorstadium-gegevens, behandelgegevens en geanominiseerde
persoonsgegevens van patiënten met kanker te registreren en op te slaag in geautomatiseerd
databestand bij IKC.
• Gegevens over incidentie in NL en in regio’s.
▪ Ondersteunen en verrichten van onderzoek
▪ Bevorderen van deskundigheid
• Bijscholing hulpverleners.
▪ Het geven van informatie en voorlichting
• NKB (Nederlandse Kankerebestrijding)
• IKC beschikt over informatiecentrum waar iedereen met vragen over kanker terecht kan
▪ Organiseren en ondersteunen van patiëntenactiviteiten
• NFK (Nederlandse Federatie van Kanker-patiëntenverenigingen) is een koepelorganisatie van ong. 20
kankerpatiëntenorganisaties in NL.
• Bieden lotgenotencontacten + info over kanker.
o Rol van Nederlandse kankerbestrijding (NKB)
▪ Voortgekomen uit Koningin Wilhelmia Fonds (KWF).
▪ Bevordert en financiert wetenschappelijk onderzoek in NL, zorgt voor voorlichting, patiëntenbegeleiding,
onderwijs en opleiding van hulpverleners of onderzoekers die meer te weten willen komen over oncologie.
• 1.4.2 De rol van de tandarts
o Vroege diagnostiek
▪ Relatief lage incidentie van mondkanker, je komt het weinig tegen.
▪ Symptomen en uitingsvormen van mondkanker en mogelijke voorstadia zijn nogal divers.
▪ Vroegtijdig herkennen is van grote betekenis voor de behandeling en prognose.
o Verwijzing
▪ Nader onderzoek d.m.v. een excisie zal worden gedaan door de kaakchirurg
o Gebitssanering en mondhygiënische begeleiding
• Bij patiënten die voor mondkanker worden behandeld is een optimaal verzorgde dentitie van groot
belang om mond- en gebitsproblemen tijdens of na de behandeling te voorkomen.
▪ Continuïteit in de tandartsenzorg
• Na oncologische behandeling blijft de tandarts verantwoordelijkheid dragen voor de tandheelkundige
zorg voor zijn patiënt
• Er kunnen omstandigheden zijn die reguliere behandeling moeilijker maken.
o VB. ernstige trismus of bijzondere prothetische voorziening.
,• 2.3 Tumorontwikkeling en metastasering
o Kwaadaardige tumoren ontstaan door mutaties in het DNA. Meerdere mutaties voor het ontstaan van een tumor nodig.
Dit duurt soms tientallen jaren.
▪ Carciogenese is het ontstaan van kanker.
o Epitheel en onderliggend bindweefsel zijn door een basaalmembraan gescheiden.
▪ In het epitheel lopen geen bloedvaten of lymfebanen → intra-epitheliaal proces kan dus niet metastaseren.
▪ In een dysplastisch epitheel is de kans op het ontstaan van een invasief carcinoom verhoogd
• Niet alle dysplasieën gaan over in een invasief carcinoom
• Wanneer het basaalmembraan wordt doorbroken is er sprake van een invasief carcinoom
▪ De mutatiefrequentie in DNA van een kwaadaardige tumor is hoger dan de mutatiefrequentie in normaal
weefsel.
• Een kwaadaardige tumor heeft sterk de neiging om bv. het vermogen tot metastaseren te ontwikkelen
(een tumorkenmerk).
▪ Tumorprogressie is het ontstaan van nieuwe overerfbare ongunstige tumorkenmerken.
o Groeisnelheid:
▪ Van maligne tumoren varieert sterk maar heeft een
vermenigvuldiging tot 109 tumorcellen = 230 nodig
waardoor een tumor van 1 cm ontstaat. Er kunnen in
deze tijd ook metastasen optreden.
o Tumorontwikkeling:
▪ Normaal naar dysplasie naar carcinoma in situ naar
infiltrerend carcinoom
▪ Moment van doorbreken basaalcelmembraan betekent
invasief carcinoom (figuur 6)
o Lymfogene metastasering
▪ Tumorcellen die in een lymfevat terechtkomen worden vervoerd naar lymfeklier en in de lymfeklier kan vanuit
deze tumorcellen een nieuwe tumor worden gevormd.
▪ Plaats van nieuwe tumor is sterk afhankelijk van anatomie lymfestelsel.
▪ Vanuit nieuwe tumor in lymfeklier kan het proces zich herhalen en verspreiden door het lichaam.
▪ Aantal aangedane lymfeklieren en lokalisatie bepalen de prognose van de patiënt.
• Ingroei van tumorweefsel vanuit een lymfogene metastase in het omringende weefsel is prognostisch
ongunstig (extra-nodale groei)
▪ Eerstvolgende lymfeklier na de tumor (schildwachtklier, sentinel node)
• Wanneer deze een tumor bevat, zullen de andere lymfeklieren deze waarschijnlijk ook bevatten → dus
verwijdering van omgevende lymfeklieren.
o Hematogene metastasering
▪ Tumorcellen die in een bloedvat terechtkomen zullen over het algemeen blijven hangen in het capillaire bed van
het eerste dat zij tegenkomen.
• Adenocarcinoom van dikke darm kan via poortadersysteem in de lever terechtkomen en nieuwe
tumoren vormen. Beeldvormend onderzoek
van lever is standaard bij dikke darmtumor.
▪ Gaat vaak om een uitzaaiing ver verwijderd van primaire
tumor i.t.t. lymfogene metastasering.
• Kans op meerdere uitzaaiingen is groter.
• Prognostisch ongunstig.
▪ Passieve model van metastasering gebaseerd op
anatomie van lymfe- en bloedvaten kan het
metastaseringspatroon van maligne tumoren
voorspellen.
• Sommige tumoren prefereren echter specifieke organen.
o Risico-inschatting
▪ 1. Diagnose maligne tumor stellen
▪ 2. Lokalisatie bepalen
▪ 3. Risico-inschatting op aanwezigheid van metastasen
• Ontstaan van invasieve tumor en optreden van metastasen verschilt per tumorsoort.
o Ook binnen tumorsoort komen grote verschillen voor.
• Modellen om aanwezigheid van metastasen te voorspellen
o Parameters: tumordikte, angio-invasie en differentiatiegraad.
o Metastase als eerste symptoom
▪ Metastase van maligne tumor kan eerste symptoom zijn.
▪ In eerste instantie histogenese van tumor vaststellen
• Carcinoom, lymfoom, kiemceltumor, sarcoom of blastoom.
o Vaststellen o.b.v. morfologie en immuunhistologische bepaling van expressie van
cytoskeleteiwitten.
o Verdere differentiatie o.b.v. morfologie, kennis van metastringspatronen, beeldvormend
onderzoek, klinische symptomen en aanvullen IHC-onderzoek (aangevuld met DNA/RNA-
onderzoek)
,• 2.5 Beeldvormend onderzoek
o Beeldvormende diagnostiek wordt niet alleen ingezet als oriënterend onderzoek op basis van klachten van een patiënt,
maar ook voor het in beeld brengen van de lokale, regionale en hematogene uitbreiding van een tumor.
▪ De keuze van een beeldvormend onderzoek wordt bepaald door de mate waarin een vermoedelijke afwijking
contrasteert met het gezonde omliggende weefsel, en door de omvang van de
vermoedelijke afwijking.
▪ Voor optimale interpretatie ook info over patiënt nodig (klachten, eerdere
behandelingen, klinische DD).
▪ Gerichte vraagstelling door aanvrager zodat radioloog onderzoek kan uitzoeken.
o Conventionele radiologie
▪ Röntgendiagnostiek: röntgenstraling wordt door verschillende weefsels meer of
minder verzwakt. Mate van verzwakking afhankelijk van dichtheid van weefsel
en chemische samenstelling.
▪ Sensitiviteit → afh. van grootte van tumor en mate contrast tumor en rest op
röntgen.
▪ Nadeel → nauwelijks weke delen afbeelden.
• CT-scan → wel mogelijk.
▪ Nadeel → schadelijke bijwerkingen door inductie chromosoombeschadiging → mogelijk maligne degeneratie als
gevolg.
o Thoraxfoto: het gezonde lucht houdende longweefsel wordt donkerder afgebeeld dat bv de kalkhoudende ribben.
▪ Indien er een tumor bevindt, worden er op die plaats meer röntgenstralen tegengehouden.
▪ Metastasen in het bot worden vaak pas zichtbaar als tenminste 40% van de kalk t.p.v. metastase is verdwenen.
▪ Nadeel van standaard röntgenonderzoek is dat er nauwelijks weke delen mee
afgebeeld kunnen worden.
o Mammografie: het klierweefsel in de borst is denser dan het stroma en kan worden
afgebeeld op een mammografie.
▪ Bij jonge vrouwen is het moeilijker om een tumor in de borst vast te stellen
want die hebben meer klierweefsel.
• Betrouwbaarheid bij jonge vrouwen dus lager.
• Incidentie borstkanker neemt toe met de leeftijd.
▪ Kenmerkend voor een maligne tumor in de borst is een densiteit met sprietige
uitlopers met of zonder micro-calcificaties in de densere afwijking.
▪ Niet alle mamma tumoren op mammografie zichtbaar.
• Vaak nadere diagnostiek met echografie, MRI en cytologisch
onderzoek noodzakelijk.
o Echografie: hierbij wordt gebruik gemaakt van hoogfrequente
geluidsgolven die op een bepaald orgaan of gebied in het lichaam
worden gericht.
▪ Bij het passeren van verschillende weefselstructuren
worden vooral bij de grensvlakken van deze structuren
geluidsgolven teruggekaatst.
▪ Echografie
• Het onderscheiden van weefsel met
afwijkende dichtheid.
• Vorm en grootte van organen.
• Cysteuze processen van solide processen
onderscheiden.
• Bot en lucht niet doorlaatbaar voor geluid →
geen beeldvorming mogelijk.
• Vaak als eerste oriënterend onderzoek toegepast, want
fysiek niet belastend → vooral bij afwijkingen aan organen
in abdomen.
o Endo-echografie
▪ In holle organen.
▪ Indruk verkrijgen van ingroei tumorweefsel in spierwand van holle
organen en over aanwezigheid van vergrote lymfeklieren in directe
nabijheid van tumorproces.
▪ Opsporen van tumoren die met palpatie niet te voelen zijn (prostaat
of lymfeklieren).
o CT: dwarsdoorsnedebeeld van patiënt.
▪ Smalle waaiervormige röntgenbundel die om pa draait en continu
meten hoeveel straling wordt geabsorbeerd.
• Met computeranalyse dwarsdoorsnedebeeld van
patiënt reconstrueren.
• Beter dan röntgenfoto’s verschillen in absorptie
(contrast) zichtbaar maken,
• Details tot 0,5 mm.
• Kost meer tijd en meer röntgenstraling.
, • Reconstructie beelden in coronale en sagittale richting en 3D beelden.
▪ Met intraveneus contrast verschillen tussen organen accenturen o.b.v. verschillen in doorbloeding.
o MRI: patiënt in sterk magnetisch veld geplaatst.
▪ Beelden via computeranalyse reconstrueren o.b.v. signalen uit
vrije protonen (H+ atomen) in lichaam.
▪ In afwijkend weefsel is het signaal anders dan in normale weefsel.
▪ Weke delen zijn zeer verschillend van signaal en dus uitstekend van
elkaar te onderscheiden.
• Kan d.m.v. speciale contrastmiddelen.
▪ Weke-delen tumoren zijn veel beter op te sporen en te analyseren.
▪ Botmetastasen kunnen ook eerder zichtbaar worden gemaakt dan
met röntgenstraling.
• Doordat veranderingen die meer waterhoudend
metastatisch weefsel veroorzaakt in normale signaal van
vethoudend beenmerg.
o Functional imaging:
▪ M.b.v. contrastmiddelen die specifiek in bepaalde cellen of weefsels
opgenomen worden.
▪ Informatie over (rest)functie orgaan en anatomische informatie
verkrijgen.
o Nucleaire geneeskunde: een orgaan in beeld brengen door gammastraling te
meten van een isotoop dat in de patiënt is gebracht en in meerdere/mindere
mate door een orgaan wordt opgenomen.
▪ Met de radioactieve marker kan de plaats met behulp van een
gammacamera worden opgespoord → scintigram.
▪ (Patho)fysiologisch proces dat bestudeerd moet worden, bepaalt
keuze van radiofarmacon.
• Radiofarmacon heeft eigenschap om in metabool actief
botweefsel te worden opgenomen.
o Skeletscintigrafie: toegepast als screenend onderzoek.
▪ Gevoelige methode voor het vaststellen van skeletafwijkingen die een
verhoogde metabole activiteit hebben (o.a. metastasen).
▪ Sensitiviteit van een botscan is groot, specificiteit is gering.
• Allerlei botaandoeningen met verhoogde osteoblastische activiteit
kunnen zo’n hot spot veroorzaken.
o PET-onderzoek: PET-onderzoek worden vooral metabole veranderingen in weefsels
zichtbaar gemaakt.
▪ Veel gebruikt fluorodeoxyglucose (FDG) met isotoop (F18) met korte
halfwaardetijd (2 uur) → suikerstofwisseling in weefsels in beeld gebracht.
▪ De waarde van PET-onderzoek in de oncologie wordt bepaald door de
gestegen anaërobe glycolyse die in maligne tumoren plaats heeft en met
fluorodeoxyglucose goed in beeld gebracht kan worden.
▪ Je kunt ook beoordelen of het maligne proces zich op meerdere plaatsen in
het lichaam bevindt (disseminatieonderzoek).
▪ Toepassing:
• Inschatten van benigne of maligne aard van radiologische
afwijkingen.
• Opsporen van lymfekliermetastasen.
• Stageringsonderzoek van vele soorten tumnoren.
• Opsoren van onbekende primaire tumoren, die al wel klinisch
waarneembare metastasen hebben veroorzaakt.
• Na een bestralingsbehandeling of chemotherapie het
discrimineren tussen een recidieftumor en fibrose bij
waarneembare afwijking op de plaats van de tumor.
• Therapie-evaluatie (reactie van een tumor op behandeling).
o Technische ontwikkelingen:
▪ Betere ondersteuning van beeldvorming door reconstructie en fusie.
• Reconstructie: digitaal beeldmateriaal bewerkt tot 3D reconstructie waardoor beter ruimtelijk inzicht
ontstaat in verhouding van tumor tot omliggende structuren.
o Van groot belang voor planning van grote chirurgische ingrepen + radiotherapie-planning.
• Fusie: beelden van verschillende beeldvormende technieken (vb. CT en PET) fuseren waardoor
ruimtelijke informatie (CT) wordt gecombineerd met functionele informatie (PET) → handig voor
therapieplanning en evaluatie.
o De keuze van een beeldvormend onderzoek wordt bepaald door de mate waarin een vermoedelijke afwijking contrasteert
met het gezonde omliggende weefsel en door de omvang van de vermoedelijke afwijking.
▪ De keuze kan het beste bepaald worden door een radioloog of nucleair geneeskundige op basis van een goede
klinische informatie en vraagstelling van een aanvrager.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Cussonia_Chrysiptera.parasema. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €25,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 9 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen